Προσφιλείς οικογένειες των τιμωμένων σήμερα ηρώων μας,
Κυρίες και κύριοι,
51 χρόνια από το μαύρο Ιούλη του 1974, και «οι ήρωες μας συνεχίζουν να περπατούν στα σκοτεινά». Η θυσία τους είναι ακόμα αδικαίωτη, η πατρίδα παραμένει υπό κατοχή, η ανάγκη να βρούμε το δρόμο προς το ξέφωτο γίνεται σήμερα περισσότερο αδήριτη και ζωτική από ποτέ.
Για αυτό είμαστε και φέτος εδώ για να αποτίσουμε ελάχιστο φόρο τιμής, να καταθέσουμε το σεβασμό μας και να υπομνήσουμε το μεγαλείο της θυσίας και να αναδείξουμε το παράδειγμα των ανθρώπων που την ώρα της κρίσης επέλεξαν να κάνουν αυτό που υπαγόρευε η συνείδηση τους, απαντώντας παρόν στο κάλεσμα για την υπεράσπιση της ανεξαρτησίας και της εδαφικής ακεραιότητας της πατρίδας.
Με κίνητρο τις πιο αγνές και πανανθρώπινες αξίες και ιδανικά, και με το ένστικτο των απλών ανθρώπων που θέλουν όταν αναμετρούνται με τη συνείδηση τους να αισθάνονται ότι έκαναν με αξιοπρέπεια το καθήκον τους. Που «δεν εφοβήθηκαν, δεν σκιάχτηκαν … ούτε στων μαχών την ώρα την πιο φονικιά, ούτε στης προδοσίας, της αναπόφευκτης, τις πικρές μαυρίλες» όπως μας λέει ο Εγγονόπουλος.
51 χρόνια μετά, ο χρόνος δεν έχει επουλώσει ακόμα τις πληγές και δεν θα τες επουλώσει ενόσω ο τόπος συνεχίζει να βρίσκεται υπό τουρκική κατοχή και να αντιμετωπίζει την απειλή της εδραίωσης των παράνομων τετελεσμένων της κατοχής.
Τιμούμε σήμερα τη μνήμη των ηρώων Κώστα Λαμπρία, Γεώργιου Χατζηγιάννη, Κώστα Κωνσταντινίδη, Στέλιου Ορφανίδη, Γιάννη Παπαγιάννη, Γεώργιου Θεοδώρου, Κωνσταντίνου Ευθυμίου, Σάββα Αποστολίδη και Στέλιου Παναγή.
Φίλες και φίλοι,
Οι τιμητικές εκδηλώσεις είναι ένας σταθμός αναβάπτισης μέσα στην κολυμβήθρα της ιστορικής μνήμης και της ιστορικής αλήθειας. Γιατί το να θυμόμαστε τα αίτια και τους αίτιους δεν έχει σημασία μόνο για σκοπούς ολοκληρωμένης αποτύπωσης της ιστορικών γεγονότων.
Η τουρκική εισβολή του 1974 υπήρξε το αποκορύφωμα μιας σειράς ενεργειών και γεγονότων που προετοίμασαν το έδαφος για το μεγάλο έγκλημα. Από τη δοτή ανεξαρτησία του 1960 που δημιούργησε ένα κράτος με τα βαρίδια της εθνοκοινοτικής διαίρεσης και της ξένης κηδεμονίας, τις ξένες επεμβάσεις, την υπόθαλψη της παρανομίας και των διακοινοτικών συγκρούσεων, την καλλιέργεια του φανατισμού και της μισαλλοδοξίας, την ξενοκίνητη ανατροπή της νόμιμης κυβέρνησης με το προδοτικό πραξικόπημα που εκτέλεσαν η χούντα των Αθηνών και η ΕΟΚΑ Β’, τη βάρβαρη τουρκική εισβολή και την κατοχή που συνεχίζεται μέχρι σήμερα και επιφέρει διαρκώς νέα τετελεσμένα.
Την αλήθεια δεν αρκεί να την ξέρει η γενιά που έζησε τα γεγονότα. Αν η μνήμη ξεθωριάσει, αν η ιστορία αναθεωρηθεί και παραχαραχθεί, αν η αλήθεια εκμαυλιστεί τότε είναι που ανοίγει η πόρτα για να ολοκληρωθεί το έγκλημα το 1974 με την οριστικοποίηση της διχοτόμησης, με όσα άλλα δεινά θα φέρει μαζί της μια τέτοια καταστροφική εξέλιξη. Για αυτό η μεταλαμπάδευση της στις επόμενες γενιές είναι ένα βαρύ χρέος για όλους μας γιατί δεν αφορά το παρελθόν. Αφορά το μέλλον.
Κυρίες και Κύριοι,
Μετά από 51 χρόνια κατοχής, βρισκόμαστε σήμερα σε μια περίοδο στην οποία η ανθρωπότητα διανύει μια πολύ επικίνδυνη ιστορική φάση. Εν μέσω μιας πολύ βεβαρημένης και επικίνδυνης περιφερειακής και διεθνούς συγκυρίας, σε μια εποχή στην οποία τοπικά και διεθνώς ακραία ιδεολογήματα και ρητορικές βρίσκουν πρόσφορο έδαφος και αναβιώνουν, η Κύπρος συνεχίζει να βρίσκεται υπό στρατιωτική κατοχή με όλους τους κινδύνους που αυτό συνεπάγεται.
Η παγκόσμια ειρήνη βρίσκεται σε κίνδυνο, οι πόλεμοι γίνονται ξανά μέσο επίλυσης διαφορών, το βλέπουμε αυτό να ξεδιπλώνεται με πολύ τραγικό τρόπο στην γειτονιά μας, στη Μέση Ανατολή, στην Ευρώπη και αλλού. Το διεθνές σύστημα, το διεθνές δίκαιο και τα ανθρώπινα δικαιώματα τα οποία κατακτήθηκαν με βαρύ φόρο αίματος, αποδυναμώνονται, ο επεκτατισμός αμφισβητεί την περιφερειακή και παγκόσμια ασφάλεια και σταθερότητα.
Αυτές οι συνθήκες και η δικαιολογημένη απογοήτευση από τις ανεπιτυχείς μέχρι σήμερα προσπάθειες για επίτευξη διπλωματικής λύσης στο κυπριακό, δεν πρέπει και δεν μπορεί να σε σκέψεις συμβιβασμούς και αποδοχής της υπάρχουσας κατάστασης ως αναπόφευκτης ή ακόμα για κάποιους ως επιθυμητής επιλογής στο όνομα μιας τελικής διευθέτησης που θα μας απαλλάξει από την εκκρεμότητα. Τέτοιες σκέψεις όχι μόνο συνιστούν οριστική απεμπόληση της κατεχόμενης Κύπρου, κάτι που είναι από κάθε άποψη – ηθική, πολιτική, νομική – απαράδεκτο, όχι μόνο δεν διασφαλίζουν το παρόν και το μέλλον μας σε αυτό τον τόπο αλλά ακόμη χειρότερα υποθηκεύουν το μέλλον ολόκληρης της Κύπρου στις τουρκικές επιβουλές και αποτελούν προοίμιο νέων ακόμα πιο οδυνηρών περιπετειών.
Για αυτό οι σημερινές ομολογουμένως πολύ δύσκολες συνθήκες ας λειτουργούν πάνω από όλα ως υπόμνηση της ανάγκης να μην παίρνουμε τίποτε ως δεδομένο, να μην υποτιμούμε τις παγίδες και τους κινδύνους. Να μην παρασυρόμαστε από τις σειρήνες της συνθηματολογίας, του βερμπαλισμού, του μιλιταρισμού και του πολέμου. Να δημιουργούμε τα αναγκαία αναχώματα ενάντια στην προσπάθεια της Τουρκίας να ωθήσει τα πράγματα σε διολίσθηση εκτός του πλαισίου του ΟΗΕ προς την μονιμοποίηση της διχοτόμησης και σε λύση «δύο κρατών» που θα οδηγήσει εν τέλει στην ενσωμάτωση της κατεχόμενης Κύπρου στην Τουρκία και στην υποθήκευση του μέλλοντος και της υπόλοιπης Κύπρου.
Η απόδοση τιμών, φίλες και φίλοι, έχει αξία όταν αποτελεί ταυτόχρονα σταθμό επαναβεβαίωσης της δέσμευσης και της προσήλωσης μας σε αυτό που θα πρέπει να αποτελεί την πεμπτουσία του αγώνα μας: μια λύση του κυπριακού που θα απαλλάσσει την Κύπρο από την κατοχή και θα διασφαλίζει ένα πραγματικά ελεύθερο, ανεξάρτητο, δημοκρατικό κράτος του οποίου την μοίρα θα καθορίζουν οι νόμιμοι πολίτες του. Παρά τις δυσκολίες και τις αντιξοότητες η επιλογή δεν μπορεί να είναι άλλη από τη συνέχιση της προσπάθειας για την απαλλαγή από την κατοχή, την απελευθέρωση και την επανένωση του τόπου και του λαού μας.
Προς τα μέλη των οικογενειών των μνημονευόμενων ηρώων, θέλω να πω ότι τιμώντας τη μνήμη των δικών σας ανθρώπων, τιμούμε ταυτόχρονα και εσάς, που ορθώσατε με αξιοπρέπεια το ανάστημα, παραμένοντας ταγμένοι και πιστοί στον αγώνα για να σταθείτε όρθιοι και για να διατηρήσετε ζωντανή και ακηλίδωτη τη μνήμη τους.
Οι άνθρωποι αυτοί, θυσιάστηκαν για το χρέος και το ιδανικό μιας ελεύθερης και ενωμένης Κύπρου.
Οφείλουμε σήμερα να μην επιτρέψουμε όπως το λέει ο ποιητής:
«...κάποιος άλλος Τεύκρος, ύστερα από χρόνια...
ν' ακούσει
μαντατοφόρους που έρχουνται να πούνε
πως τόσος πόνος τόση ζωή, πήγαν στην άβυσσο για ένα πουκάμισο αδειανό για μιαν Ελένη».
Έχουμε χρέος μέσα σε συνθήκες γενικευμένης κρίσης αρχών και αξιών, απαξίωσης και ισοπέδωσης, να αναδεικνύουμε το παράδειγμα τους, για να υπογραμμίσουμε ότι πάντα θα υπάρχει ένα άλλο γνήσιο υπόδειγμα και πρότυπο ανθρώπων, μια αυθεντική στάση ζωής: αυτή που υπαγορεύει και καλεί στην εκπλήρωση του καθήκοντος προς την πατρίδα, το συνάνθρωπο και την κοινωνία ακόμα και αν αυτό συνεπάγεται όχι απλώς θυσίες αλλά την υπέρτατη θυσία.
Αυτή ακριβώς η συναίσθηση αυτού του χρέους και η εκπλήρωση του την ώρα της κρίσης, αποτελεί την πεμπτουσία του γνήσιου και άδολου πατριωτισμού.
Κυρίες και Κύριοι,
Μετά τα τραγικά γεγονότα του 1974 ο τότε Πρόεδρος Μακάριος λειτουργώντας με σύνεση και πραγματισμό προχώρησε στον ιστορικό συμβιβασμό της ομοσπονδίας. Έκτοτε όλες οι κυβερνήσεις παρέμειναν συνεπείς σε αυτό το συμβιβασμό και στην οδό της επίτευξης ειρηνικής, συμφωνημένης λύσης στη βάση του πλαισίου που καθορίζουν τα ψηφίσματα των Ηνωμένων Εθνών. Μπορεί αυτή η πορεία να ακούγεται μερικές φορές ως μονόδρομος, ως εγκλωβισμός ή ως ομηρεία. Δεν είναι.
Είναι η πατριωτική διεκδικητική επιλογή για τη δικαίωση αυτού του τόπου, ο δρόμος για την οικοδόμηση μιας πατρίδας της οποίας η μοίρα θα ορίζεται και θα καθορίζεται από τους πολίτες της, χωρίς την παρουσία κατοχικών στρατευμάτων και κηδεμόνων.
Στην προσπάθεια μας, η οποία βρίσκεται σε εξέλιξη, με στόχο την αναζωογόνηση της διαδικασίας συνομιλιών και κατ’ επέκταση της προοπτικής για συνολική λύση, είναι γεγονός ότι, συνεχίζουμε να είμαστε αντιμέτωποι με δυσκολίες και εμπόδια που απορρέουν από τη στάση της τουρκικής πλευράς. Τα είδαμε αυτά τα εμπόδια να εκδηλώνονται το τελευταίο διάστημα στις προσπάθειες που διεξάγουμε για την αναζωογόνηση της διαδικασίας συνομιλιών για το κυπριακό.
Για αυτό στην προσπάθεια η οποία βρίσκεται τώρα σε εξέλιξη διακατεχόμαστε πρωτίστως από πνεύμα πραγματισμού. Γνωρίζουμε ότι ο δρόμος δεν θα είναι εύκολος. Είναι επίσης γεγονός ότι διαμέσου των χρόνων, έχουμε πικρή πείρα απογοητεύσεων και διαψεύσεων των προσδοκιών. Διακατεχόμαστε όμως ταυτόχρονα και από πνεύμα στοχοπροσήλωσης, επιμονής και αποφασιστικότητας.
Ως αποτέλεσμα της τελευταίας διευρυμένης συνάντησης στη Νέα Υόρκη στις 16- 17 Ιουλίου έχουμε μπροστά μας επόμενα βήματα. Μια επόμενη συνάντηση του ΠτΔ και του ΤΚ ηγέτη, υπό το ΓΓ των ΗΕ στο τέλος αυτού του μήνα στη Νυ και μια ακόμα συνάντηση σε διευρυμένη μορφή πριν το τέλος αυτού του έτους. Συνεχίζουμε επίσης την προσπάθεια για εφαρμογή πρωτοβουλιών οικοδόμησης εμπιστοσύνης, μέσα σε ένα ομολογουμένως δύσκολο περιβάλλον ως αποτέλεσμα ενεργειών του κατοχικού καθεστώτος οι οποίες δεν είναι βοηθητικές.
Συνεχίζουμε όμως να εργαζόμαστε μεθοδικά για να έχουμε αποτελέσματα και κυρίως για να έχουμε ουσιαστική πρόοδο η οποία να προσδώσει στην εν εξελίξει προσπάθεια μια πιο απτή, πιο ορατή προοπτική η οποία θα διαφανεί κατά πόσον θα διαμορφωθεί το επόμενο διάστημα.
Φίλες και φίλοι,
Θα ήθελα να κλείσω με το εξής. Κάθε τιμητική εκδήλωση είναι ταυτόχρονα – είναι κυρίως θα έλεγα - μια αφορμή αλλά και μια υποχρέωση για αναστοχασμό και προβληματισμό και για άντληση διδαγμάτων.
Στη μακραίωνη ιστορία μας σε τούτη τη γη, ζήσαμε και επιβιώσαμε κάτω από πολλούς δυνάστες και κατακτητές. Αποτυπώνοντας γλαφυρά αυτό το στοιχείο ο μεγάλος μας ποιητής Κώστας Μόντης έγραψε πως:
«Χρόνια σκλαβκιές ατελείωτες Τον πάτσον τζιαι τον κλώτσον τους Εμείς τζιαμαί, ελιές τζιαι τερατσιές πάνω στον ρότσον τους».
Το 1974 υπήρξε ένα κρίσιμο σημείο καμπής σε αυτή τη? μακραίωνη ιστορία μας σε τούτη τη γη. Γιατί το 1974 υπήρξε ξεριζωμός.
Μια σοφή λαϊκή παροιμία του τόπου μας λέει?ότι «ο άνθρωπος εν ο τόπος – ο τόπος εν γέρημος»,?που σημαίνει ότι τον τόπο, την πατρίδα την κάνουν οι άνθρωποί της. Χωρίς αυτούς δεν υπάρχει.
Είναι αδήριτη ζωτική ανάγκη να ξαναριζώσουμε στην πατρώα γη. Να μην επιτρέψουμε τον οριστικό τερματισμό 3,500 χρόνων ιστορίας σε αυτά τα χώματα. Και για αυτό θα εξαντλήσουμε κάθε περιθώριο. Γιατί ξέρουμε ότι μόνον έτσι θα δικαιωθεί η θυσία αυτών που έφυγαν και μόνον έτσι θα έχουν πνοή τα όνειρα αυτών που θα έρθουν.
Σας ευχαριστώ.
