Σεβαστό Ιερατείο,
Αγαπητέ πρόεδρε της Κοινότητας, μέλη του Κοινοτικού Συμβουλίου και εκπρόσωποι των οργανωμένων συνόλων του Νέου Χωρίου Κυθρέας,
Γονείς, αδέλφια και συγγενείς των τιμώμενων ηρώων μας,
Συμπατριώτες και συμπατριώτισσες,
Φέτος μετρούμε κιόλας σαράντα επτά χρόνια. Σαράντα επτά χρόνια από εκείνο το μαύρο καλοκαίρι του 1974. Από τότε που η τουρκική θηριωδία με τον πλέον τραγικό τρόπο σφράγισε ανεξίτηλα τη μοίρα του τόπου μας και τις ψυχές των ανθρώπων του. Ο βίαιος εκτοπισμός και οι δραματικές συνέπειές του για τους ξεριζωμένους πρόσφυγες της Κύπρου φυσικά και δεν μπορούν να λησμονηθούν ούτε και να διαγραφούν. Η ιστορία, άλλωστε, δεν παραγράφεται. Ενόσω ο αγώνας παραμένει αδικαίωτος, οι πληγές δεν απαλύνονται. Και το μυαλό δεν μπορεί να ησυχάσει και δεν θα ησυχάσει παρά μόνο αφού η ιστορία του τόπου αυτού συναντήσει τη δικαίωση.
Μοναδικό βάλσαμο στην ψυχή αποτελεί η υπερηφάνεια που ολόκληρος ο κυπριακός λαός αισθάνεται για τους ήρωές μας, οι οποίοι με το φωτεινό παράδειγμα της λαμπρής αυτοθυσίας τους μάς δείχνουν τον δρόμο με τον οποίο οφείλουμε να πορευτούμε για τη διεκδίκηση της απόδοσης δικαιοσύνης και τη διασφάλιση της εθνικής μας αξιοπρέπειας. Είναι, λοιπόν, με αισθήματα υπερηφάνειας αλλά και χρέους που προσήλθαμε εδώ σήμερα, για να αποδώσουμε τον ελάχιστο οφειλόμενο φόρο τιμής στους πεσόντες, τους εκτελεσθέντες και τους αγνοούμενους του Νέου Χωρίου Κυθρέας.
Η συγκέντρωσή μας σήμερα στον συγκεκριμένο αυτόν χώρο έχει τη σημασία της. Βρισκόμαστε στον πάνσεπτο τούτο ιερό ναό του Αγίου Χαραλάμπους στην Αγλαντζιά, που ανοικοδομήθηκε χάρη στην ασίγαστη επιμονή των Νιοχωριτών να διατηρήσουν τη φλόγα της μνήμης του κατεχόμενου τόπου τους άσβεστη να καίει στις καρδιές τους. Ο χώρος, λοιπόν, αυτός έχει τη δική του συμβολική προέκταση, καθώς υποβάλλει κατανυκτικά τη νοερή μετάβασή μας στα ιερά χώματα της κατεχόμενης πατρίδας. Εκεί όπου οι ήρωες τους οποίους τιμούμε σήμερα πολέμησαν μέχρι την τελευταία τους πνοή χύνοντας και την υστέρα ρανίδα του αίματός τους αγωνιζόμενοι και θυσιαζόμενοι υπέρ του δικαιώματος της ελευθερίας, της θρησκείας και της οικογένειάς τους.
Η κοινότητα του Νέου Χωρίου κατέχει το θλιβερό πρωτείο της Κύπρου με τον μακρύτερο ίσως κατάλογο θυμάτων κατά την τουρκική εισβολή του 1974. Ήρωες που έπεσαν, εκτελέστηκαν εν ψυχρώ ή των οποίων η τύχη έκτοτε αγνοείται. Η αυταπάρνηση και η προθυμία των νέων της κοινότητας να ανταποκριθούν στο ιερό κάλεσμα της πατρίδας για την προάσπιση του ιδανικού της ελευθερίας υπήρξε υποδειγματική και σαν ήλιος φωταυγής.
Με το ξέσπασμα της τουρκικής εισβολής το καλοκαίρι του 1974, ο έφεδρος λοχίας Κώστας Λαμπρίας, ο οποίος διακρινόταν για τη φιλοπατρία, τη φιλανθρωπία και την ακεραιότητα του χαρακτήρα του, επιστρατεύεται σε τάγμα πεζικού στην Αμμόχωστο και αμέσως ρίχνεται στον πόλεμο με τη μονάδα του, αφήνοντας πίσω του τη σύζυγό του Ανδρούλα Λοΐζου και τον μονάκριβο γιο τους Κυριάκο. Την πρώτη κιόλας μέρα της εισβολής, καθώς βρίσκεται σε εξέλιξη μάχη στην περιοχή Σακκάρια, σκοτώνεται από Τούρκο ακροβολιστή στην προσπάθειά του να βοηθήσει τραυματισμένο συμπολεμιστή του, αποδεικνύοντας μνημειωδώς και για ύστερη φορά αυτό που πάντα τον χαρακτήριζε, τη φιλαλληλία του.
Ο Γεώργιος Χατζηγιάννης Πινιαής, ανταποκρινόμενος χωρίς δεύτερη σκέψη στο εθνικό προσκλητήριο, αφήνει πίσω του τη σύζυγό του Νίκη Νικολάου Μίχαλου και τη μόλις ενός έτους μονάκριβη κόρη του Μαρία και προστρέχει ως έφεδρος εθνοφρουρός στο 398 Τάγμα Πεζικού να υπερασπιστεί την πατρίδα του ενάντια στον Τούρκο εισβολέα. Το 2009, μετά από τριάντα πέντε ολόκληρα χρόνια καρτερίας και αγωνίας της οικογένειας, τα λείψανά του ανευρίσκονται σε ομαδικό τάφο στο χωριό Τζιάος και κηδεύεται με τις δέουσες τιμές που αρμόζουν στους ήρωές μας.
Στο 398 Τάγμα Πεζικού επιστρατεύεται ως έφεδρος τυφεκιοφόρος και ο Κώστας Κωνσταντινίδης. Η 13η Αυγούστου του 1974 είναι η τελευταία φορά που η έγκυος σύζυγός του Ανδρούλα Μοργιάννη και τα παιδιά του Δέσπω και Χρίστος τον βλέπουν ζωντανό, όταν τον επισκέπτονται στο φυλάκιο όπου υπηρετεί. Ο βάρβαρος Τούρκος εισβολέας στερεί την ευκαιρία στο τρίτο του παιδί, τον Θέμη, να γνωρίσει τον πατέρα του, καθώς γεννιέται τον Οκτώβριο του 1974.
Στο ίδιο τάγμα πεζικού παρουσιάζεται στις 20 Ιουλίου του 1974, με το πρώτο κάλεσμα για επιστράτευση, και ο Γιάννης Παπαγιάννης, νέος είκοσι τριών ετών, κάνοντας υπερήφανους τους γονείς του Χαμπή και Αγγελική το γένος Κοκονή, καθώς και τις αδελφές του Θεανώ, Μαρία και Ανδρούλα. Υπηρετεί στην περιοχή Μιας Μηλιάς-Κυθρέας-Τζιάους από τις 20 Ιουλίου μέχρι τις 14 Αυγούστου του 1974, ημέρα κατά την οποία συλλαμβάνεται αιχμάλωτος έξω από το Τζιάος μαζί με τέσσερεις συμπολεμιστές του. Μετά την εν ψυχρώ εκτέλεσή τους, οι Τούρκοι εισβολείς τούς ρίχνουν σε ξεροπήγαδο μαζί με άλλα δεκαοκτώ άτομα. Η φωτογραφία που απαθανατίζει τη στιγμή της σύλληψης ταξιδεύει σε όλο τον κόσμο, προκαλώντας ρίγη συγκίνησης για τις ψυχές των αδίκως θυσιασθέντων νέων αλλά και αισθήματα αποτροπιασμού για τη φρικαλεότητα του εγκλήματος. Για τριάντα πέντε χρόνια, ο Παπαγιάννης θεωρείται αγνοούμενος, μέχρι που το 2009, μετά την ταυτοποίηση των οστών του, κηδεύεται με τις αρμόζουσες τιμές της πατρίδας.
Βαρύ το τίμημα και για την οικογένεια του Στέλιου Ορφανίδη, εφέδρου σε μονάδα του Πυροβολικού στον Καράολο, ο οποίος παρουσιάστηκε στις 20 Ιουλίου και θεάθηκε για τελευταία φορά στο Τρίκωμο στις 17 Αυγούστου, βυθίζοντας στο πένθος τη σύζυγό του Ξένια και την κόρη του Παντελίτσα. Η οικογενειακή αυτή τραγωδία φτάνει στην κορύφωσή της με την εν ψυχρώ δολοφονία των γονιών και της αδελφής του Μηλίτσας κατά την κατάληψη της Κυθρέας στις 14 Αυγούστου του 1974.
Εξακολουθεί, επίσης, να αγνοείται η τύχη του Κωνσταντίνου Ευθυμίου από το Τσέρι, συζύγου της Αθηνούλας Σάββα Σκουλιά, με την οποία είχαν αποκτήσει τον γιο τους Σάββα. Υπηρετεί στο 305 Τάγμα Πεζικού και συλλαμβάνεται κατά τη δεύτερη φάση της τουρκικής εισβολής μαζί με άλλα τριάντα εννέα άτομα στη Βώνη. Από τότε τα ίχνη του αγνοούνται.
Παράλληλη είναι η μοίρα του Γεώργιου Γιωργαλλή Θεοδώρου, ο οποίος με τη σύζυγό του Δώρα Σάββα Σκουλιά είχαν αποκτήσει την Παναγιώτα και τη Μαρία. Με την επιστράτευση υπηρετεί στο 398 Τάγμα Πεζικού στο Τζιάος. Κατά τη δεύτερη φάση της εισβολής τα ίχνη του χάνονται και έκτοτε παραμένει αγνοούμενος.
Στον μαύρο κατάλογο των πεσόντων περιλαμβάνεται και το όνομα του δεκαεννιάχρονου τότε Σάββα Αποστολίδη από το 70ό Τάγμα Μηχανικού, τέταρτου μεταξύ των έξι παιδιών του Γεώργιου και της Μαρίτσας. Συμμετέχει περήφανα στην επιχείρηση ναρκοθέτησης της Λαπήθου για την αντιμετώπιση της προέλασης του εχθρού και στις 6 Αυγούστου του 1974, ημέρα κατά την οποία περικυκλώνεται μαζί με άλλους είκοσι εννέα συμπολεμιστές του, πέφτει ηρωικά μαχόμενος. Τα οστά του ταυτοποιήθηκαν με τη μέθοδο του DNA και η η κηδεία έγινε στις έγινε στις 2 Νοεμβρίου 2019, από τον ιερό ναό Αγίου Σπυρίδωνα στο συνοικισμό Στρόβολο 2.
Μνημονεύουμε σήμερα, ως οφείλουμε, και τον δεκαεννιάχρονο εθνοφρουρό Στέλιο Παναγή, παιδί του Καλλή Παναγή και της Ανδρούλας Χατζηαντώνη, εκτοπισμένων στο Γέρι. Στις 3 Ιουνίου του 1996, ενώ υπηρετεί τη θητεία του στο προκεχωρημένο φυλάκιο 211 στην πράσινη γραμμή, εισέρχεται στη νεκρή ζώνη και, άοπλος καθώς είναι και χωρίς τα μέσα να προστατεύσει τη ζωή του, πυροβολείται άνανδρα από στρατιώτες των φυλακίων του εχθρού.
Τον επονείδιστο κατάλογο συμπληρώνουν τα ονόματα πολλών άμαχων θυμάτων και πολλών εν ψυχρώ δολοφονηθέντων. Πενήντα έξι Νιοχωρίτες και Νιοχωρίτισσες που υπήρξαν θύματα της αδιάκριτης και ωμής αγριότητας των Τούρκων κατά τη σκαιά εισβολή τους στο νησί. Ανήμποροι ηλικιωμένοι που με στυγνότητα στερήθηκαν το θεμελιώδες δικαίωμά τους σε έναν αξιοπρεπή θάνατο. Οικογενειάρχες των οποίων τα αρχινημένα όνειρα για δημιουργία μιας ευτυχισμένης οικογένειας διασταυρώθηκαν, με τον πλέον σκληρό τρόπο, με τη δεινή και ισοπεδωτική ματαίωση που επισύρει ο πόλεμος.
Ακόμα, μνημονεύουμε και τιμούμε τους Νιοχωρίτες εκείνους οι οποίοι έως και τούτη την ώρα εξακολουθούν να αγνοούνται. Πρόκειται ίσως για την οδυνηρότερη και τραγικότερη πτυχή της τουρκικής εισβολής στην Κύπρο το καλοκαίρι του 1974. Το ζήτημα αυτό επιτείνεται από την απάνθρωπη έλλειψη προθυμίας εκ μέρους της Τουρκίας να συνεργαστεί. Σήμερα, αναπέμπουμε δέηση για πλήρη και ταχεία διακρίβωση της τύχης των αγνοουμένων, ώστε οι οικογένειές τους να μπορέσουν επιτέλους να αισθανθούν κάποια γαλήνη, λυτρωτική από την ψυχικά επίπονη αβεβαιότητα με την οποία έχουν υποχρεωθεί να πορεύονται στις ζωές τους εδώ και σαράντα επτά χρόνια.
Συμπατριώτες και Συμπατριώτισσες,
Το Νέο Χωριό σήμερα τιμά τους ήρωές του. Όλα εκείνα τα παλικάρια που, τη δύσκολη εκείνη ώρα, δεν γονάτισαν μπροστά στον Τούρκο εισβολέα, δεν δείλιασαν μπροστά στον επερχόμενο θάνατο, παρά μόνο προέταξαν το λεβέντικό τους ανάστημα και, υπερασπιζόμενοι το υπέρτατο αγαθό της ελευθερίας, θυσίασαν ακόμη και την ίδια τους τη ζωή. Από αγάπη για την οικογένειά τους, για τον τόπο τους, για τη γη της πατρίδας που τούς γέννησε. Τόσο αδιανόητο ήταν για τα παλικάρια αυτά να ζήσουν χωρίς την ελευθερία τους. Όπως χαρακτηριστικά αναφέρει ο Γιάννης Ρίτσος, ο μεγάλος μας ποιητής, στο ποίημά του «Ρωμιοσύνη», περιγράφοντας το υψηλό ελληνικό φρόνημα:
«Αὐτὰ τὰ δέντρα δὲ βολεύονται μὲ λιγότερο οὐρανό,
αὐτὲς οἱ πέτρες δὲ βολεύονται κάτου ἀπ᾿ τὰ ξένα βήματα,
αὐτὰ τὰ πρόσωπα δὲ βολεύονται παρὰ μόνο στὸν ἥλιο,
αὐτὲς οἱ καρδιὲς δὲ βολεύονται παρὰ μόνο στὸ δίκιο.»
Η ημικατεχόμενη Κύπρος, για σαράντα επτά ολόκληρα χρόνια τώρα, στενάζει κάτω από την μπότα του Τούρκου κατακτητή. Η φλόγα, ωστόσο, της μνήμης παραμένει άσβεστη. Εξακολουθεί να σιγοκαίει στην ψυχή και την καρδιά του κυπριακού λαού. Και η ελπίδα που αναβλύζει από την ιστορική συνείδηση είναι αυτή ακριβώς που συνεχίζει να τροφοδοτεί την αγωνιστικότητά του. Οφείλουμε, λοιπόν, να συνεχίσουμε τον αγώνα για να μπορέσουμε επιτέλους μια μέρα να δούμε τον τόπο αυτόν ελεύθερο και δικαιωμένο.
Μνημονεύοντας και τιμώντας τους πεσόντες, τους εκτελεσθέντες και τους αγνοούμενους του Νέου Χωρίου Κυθρέας, συναισθανόμαστε και το δικό μας χρέος, ιστορικό και ηθικό, που είναι να συνεχίσουμε να διεκδικούμε τα δίκαια του λαού μας. Στον δρόμο που χάραξαν με τον ηρωικό αγώνα της αυτοθυσίας τους όλοι αυτοί που εμείς τιμούμε σήμερα.
Σήμερα, υποκλινόμαστε στο μεγαλείο της θυσίας όλων εκείνων των παλικαριών που αγωνίστηκαν και έπεσαν για την ελευθερία.
Αιωνία θα είναι η μνήμη τους.
